Mahrumiyet tazminatı, müteveffanın birlikte yaşadığı kişilere maddi veya ahlaki yardım sağlayamaması nedeniyle yardımdan mahrum kalan kişilere verilir. Talep edilen tazminat, kumaş yardımından mahrum kalan bireylerin bu mahrumiyetten etkilenmemelerine yardımcı olmak içindir.
Kim yardım eksikliği için tazminat beyan edebilir?
Talep sahibi, merhum tarafından desteklendiğini göstermelidir. Davacı, merhumun yeğeni, amcası veya komşusu olabilir. Yardım eksikliği için tazminat talep eden kişinin, merhum hayattayken yardım aldığını gösterebilmesi gerektiğini fark etmeniz gerekecektir. Genellikle merhumun çocuklarının, anne ve babasının ve eşinin bir yardım ilişkisi içinde olduğu varsayılır. Bu varsayımın yanlış olduğu doğrulanabilir.
Yardımdan Yoksun Kalma Tazminatına İlişkin Durumlar
Mahrumiyet tazminatı talep etmek için birincil ve en hayati durum, yardımcının hayatını kaybetmesidir. Bu durum, asistan sıfatına sahip kişi olay nedeniyle ölmemiş ancak yoğun bakıma alınmış olsa bile karşılanmalıdır. Bu durum yerine getirilmediği için tazminat talep edilemez. Yardımdan yoksun kalma tazminatı için durum, yardım sıfatına sahip olan kişi ölmemişse yerine getirilmiş sayılabilir. TCK’nın 31. ve 32. Maddeleri uyarınca, bir kişi olası bir yaşam kaybı durumundaysa ve o andan itibaren veya çok uzun bir süre kendisinden haber alınamıyorsa işe yaramaz olarak kabul edilir.
Bir diğer durum ise, merhumun hayatını kaybetmesine neden olan bir muhatabın varlığıdır. Salt nedenlerle ölen bir kişi, yardım eksikliği nedeniyle tazmin edilemez. Bunun yanı sıra, bir zarar eylemi ve zarar ile bu eylem arasında nedensel bir ilişki olmalıdır. Örneğin, Ramazan boyunca davul sesinden kaynaklanan bir koroner kalp krizi için tazminattan söz etmek mümkün değildir. Ölen kişinin hayatını kaybetmesi, ölen kişinin bunu tetikleyen eylemde ağır ihmali varsa, nedensellik bağını da koparabilir. Bu durumda, yaşam kaybından sorumlu tutulan kişi, ölen kişinin kusurlu olduğunu kanıtlarsa tazminatı kaldırabilir.
Tazminat almaya hak kazanabilmek için, davacının belirli koşulları yerine getirmesi gerekir. Öncelikle, vefat eden kişi başkalarını idare edebilecek durumda olmalı ve tazminat talebinde bulunan kişi de bu tür bir bakıma ihtiyaç duymalıdır. Örnek olarak, kendi kazancı olmayan ve eğitimini tamamlamamış bir anne ya da babanın bir site ziyaretçisi kazası ya da iş kazası nedeniyle hayatını kaybetmesi verilebilir. Bunun yanı sıra, yardım sık sık ve sürekli olarak sunulmalıdır. Bir kereye mahsus bir maliyet türünde yardım eksikliği için tazminat beyan edemezsiniz.
Anne ve baba yardım eksikliği için tazminat beyan edebilir mi?
Yukarıda, davacının yardım eksikliği için tazminat almak amacıyla yerine getirmesi gereken koşulları özetledik. Bu, bir anne veya babanın bir çocuğun hayatını kaybetmesi durumunda tazminat beyan edip edemeyeceği sorusunu gündeme getirecektir. Yasa koyucu, bu koşulların yaşam kaybı sırasında mevcut olmasını şart koşmaktadır. Bununla birlikte, bir bebeğin normal yaşamının bir parçası olarak anne ve babasına bakacağı kabul edilmektedir. Çocuk er ya da geç anne ve babasına yardım edemeden ölürse, bu yardımdan mahrum kaldıklarını beyan edebilirler. Daha sonra çocuğun hayatını kaybetmesi durumunda tazminat beyan edeceklerdir.
Yardımdan yoksun bırakma tazminatı nasıl hesaplanır?
Destekten yoksun kalma tazminatının değeri belirli standartlara göre belirlenir. Bunlardan ilki, ölen kişinin ölmemiş olsaydı elde edeceği kazanca karar vermeye çalışmaktır. Merhumun kazancı, uzman odalara sorularak belirlenir. Bu mümkün değilse, emsal bir ücretin hesaplanması gerekir. Ölen kişinin beklenen yaşam süresi de tazminat hesaplanırken dikkate alınabilir. Ölen kişinin medeni durumu, çocuk sahibi olup olmadığı, bekar olup olmadığı ya da anne ya da babasına destek olup olmadığı da tazminat hesaplamasında dikkate alınır.
Mahrumiyet tazminatının hesaplanması oldukça teknik bir süreçtir. Ölen kişi örneğin 30 yaşındaysa, kalan yaşam beklentisi tablolardan hesaplanır ve tazmin edilecek miktar içinde dikkate alınır. Yargıtay’ın tazminat hesaplamasında benimsediği yepyeni strateji uyarınca, hayatını kaybetmesi nedeniyle yardımdan mahrum kalan kişinin miras yoluyla kalan parası varsa, bu durum tazminat indiriminde bir unsur olmayacaktır. SGK, yaşam kaybı durumunda kaza sigortası kapsamında yapılan ödemeleri düşebilecektir. Yardımdan mahrum kalma tazminatındaki indirim, sigorta şirketleri veya zarar gören olaylar tarafından yapılan fonlardan kaynaklanmaktadır.
Yardımdan yoksun kalma tazminatı kusur esasına dayanır. Tazminat haksız bir fiil nedeniyle talep edildiğinden, bu bağlamda kusur hukuki sorumluluğu esastır. Davalı tarafından ödenecek tazminatın hesaplanması kusur derecesine bağlıdır. Mahkemeler, kusuru belirlerken normal olarak bilirkişi raporunu dikkate alacaktır. Yardımdan yoksun bırakma tazminatı olarak bilgili rapora itiraz edebilirsiniz.
Yardımdan Yoksun Kalma Tazminatı Pay Oranları
Mahrumiyet için tazminat hızını belirlerken eksiksiz bir araştırma yapılır. Örneğin, medeni durum, iş göremezlik, kişinin psikolojik ve bedensel durumu, istihdam ve erişilebilir değilse mesleki koçluk analize dahil edilir. Analizin bulgularına göre, yoksunluk tazminatı orantı ücretlerine karşılık olarak hesaplanır. Her vakanın özel olduğuna dikkat edin. Sonuç olarak, işlemlerin belirli bir bölüştürme programına göre yürütülüp yürütülmediğini söylemek zordur.
Zamanaşımı, Yetkili Mahkeme ve Borçlar Mahkemesi
Genel kurallar uyarınca, yardımdan yoksun kalma tazminatı davası davalının ikametgahında açılmalıdır. Davanın açılacağı mahkeme, esasen davalının ikametgahı olmak zorunda değildir. Dava, bir kuruluşun veya bir kuruluşu, firmayı veya temeli anımsatan yetkili bir tüzel kişinin merkezinde de açılabilir. Davacı, yönetmelik tarafından çok sayıda yetkili mahkemeye atanır. Davacı, kazanın olduğu yerde, mağdurun ikametgahında veya haksız fiilin meydana geldiği yerde dava açabilir. Olay meydana gelmiştir.
Örneğin, akşam saatlerinde Sultan Ahmet Meydanı’nda gezinirken Ali tarafından ölümcül şekilde yaralanan Hasan’ın durumunu ele alalım. Bu durumda, Hasan’ın dul eşi, olayın meydana geldiği Sultan Ahmet Meydanı’nın yargı yetkisi dahilinde dava açabilir. Hasan’ın dul eşi davayı kendi ikametgahında veya Ali’nin ikametgahında da açabilir. Eğer Hasan olay yerinde değil de hastanede ölmüşse, dul eşi davayı hastanenin bulunduğu yerde açabilir.
Yardımdan yoksun bırakma tazminatı için zamanaşımı süresi yaralanma tarihinde işlemeye başlar ve 2 yıl boyunca devam eder. Yukarıdaki örnekte olduğu gibi, eğer bir kişi olay tarihinde değil de hastaneye kaldırılıp tedavi altına alındıktan sonra ölürse, zaman aşımı süresi hayatını kaybettiği tarihte işlemeye başlayacaktır.
Yaralanmadan sorumlu kişi veya kişileri 10 yıl içinde tespit edememeniz durumunda, daha sonra dava açmanız mümkün değildir. Bu, yönetmeliğin ortak bir hükmü olabilir.
İlişkili Yargıtay Kararları
Karar1YargıtayOnyedinciHukuk D. 2016, 18069 E. 2019, 8032 Okay:
“Uyuşmazlık Hakem Heyeti (UHK) adayların beyanını kabul etmiş ve davalının adaylara eşi Hatun’a 33.873,69 TL, çocukları Vedat’a 1.701,85 TL, Cihan’a 2.049,14 TL, Beritan’a 4.616,57 TL ve Muhammet’e 4.616,57 TL olmak üzere toplam 46.857,82 TL ödemesine karar vermiştir.
Madde 30/12, Sigorta Teminatı Mevzuatı Sigorta teminatı tahkim komisyonlarının 40.000,00 TL’ye kadar olan kısmı kalmış sayılır. Kesinleşen seçimlere yapılan itirazların kabul veya reddine 1.6.1990 tarih ve 3/4 sayılı İçtihadı Birleştirme Kararı uyarınca mahkemece karar verilir. Davacıların ihtiyari dava arkadaşı olmaları nedeniyle her bir davacı için 40.000,00 TL’lik kesinlik sınırlamasının dikkate alınması gerekmektedir. “Bundan sonra davacılar lehine verilen kararlar ayrı ayrı bakidir.”
Karar2( Temyiz Mahkemesi’ninon yedinci Hukuk Dairesi):
“Mahkemece benimsenen beyan, koruma, toplanan deliller ve bilirkişi raporuna göre, kaza sonucu müteveffa ortak …’a düşen menfaatlerin tamamı 103.753,21-TL’dir. Davalı … firmasına sigortalı aracın sürücüsünün kusurunun P olduğu dikkate alındığında.
“Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı delillerle gerektirici sebeplere, delillerin takdirinde bir isabetsizlik bulunmamasına göre, davacı vekilinin tüm temyiz itirazlarının reddiyle usul ve kanuna uygun olan hükmün ONANMASINA, aşağıda yazılı 15,20 TL onama harcının temyiz edenden alınmasına, 24/06/2019 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.”
