Hakaret suçu Türk Ceza Kanunu’nda Şerefe Karşı Suçlar başlığı altında 125. ve 131. maddeler arasında düzenlenmiştir. Hakaret suçunun tanımı, bir kimseye onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat etmek ya da sövmek suretiyle bir kimsenin onur, şeref ve saygınlığına saldırmak şeklinde yapılabilir.
Hakaret Suçu ve Özellikleri
Suç, mağdurun statüsünü savunmaya yöneliktir. Suç, hakaret fiiliyle işlenir; suç, tehlike suçu olarak nitelendirilir. Suçun oluşabilmesi için mağdurun rencide olması gerekmediği gibi, bu konuda objektif bir değerlendirme yapmak da mümkün değildir. Hakaret suçunun faili yalnızca gerçek kişiler olabilirken, mağdur gerçek ya da tüzel kişiler olabilir. Suçtan zarar görenin ölmüş bir kişi olması halinde ise Türk Ceza Kanunu’nun 130. maddesinde düzenlenen kişinin hatırasına hakaret suçu oluşur.
Hakaret Suçu Kapsamına Giren Fiiller
Hakaret suçunu oluşturacak fiillerin yönetmelikte tek tek sayılması mümkün değildir. Öncelikle suçun tanımından hareketle, mağdurun onur ve saygınlığını rencide eden, sövme niteliği taşıyan veya somut bir fiil ya da olgu isnat edilerek gerçekleştirilen her türlü fiil hakaret suçunu oluşturabilir.
Hakaret suçu, bir bireyin gerçek bir yüksek niteliğinden bahsedilerek de işlenebilecektir. Örneğin, görme engelli bir kişiye yönelik “Körmüş, ne olmuş yani” şeklindeki saldırgan ifadeler de söz konusu suçu oluşturabilir.
Adli veya idari makamlar önünde yapılan yazılı veya sözlü görev, iddia ve savunmalar kapsamında kişilere karşı somut isnatlarda bulunulması halinde hakaret suçundan ceza verilmez. Bununla birlikte, iddia ve değerlendirmelerin öncelikle gerçek ve somut verilere dayanması ve uyuşmazlıkla bağlantılı olması gerekmektedir.
Politikacılar, futbolcular, sanatçılar ve diğerleri gibi kamuya mal olmuş kişilere yönelik eleştiriler ve tamamen farklı söylemler de sıra dışı kişilere yönelik eleştirilerden daha aşırı olabilir. Aşırı eleştiri olarak nitelendirilebilecek ifadeler hakaret suçunu temsil etmez. Aynı şekilde, kaba ve nezaketsiz davranışlar ve küfrü temsil eden söylemler de hakaret suçunu oluşturmaz.
Bir kişinin siyasi ideolojisine, laik olmayan inançlarına veya felsefi fikirlerine karşı saldırgan ifadeler de hakaret suçu kapsamındadır.
Hakaret Suçunun Müştekinin Yokluğunda İşlenmesi
Hakaret suçu, mağdurun yüzüne karşı işlenebileceği gibi, çeşitli iletişim araçlarının kullanılması suretiyle de işlenebilir. İletişim araçlarının kullanılması suretiyle işlenen hakaret suçunda, hakaretin mağdura gösterilmesi yeterlidir, bu yöntemle işlenen hakaretler yüze karşı işlenen hakaretler gibidir.
Mağdurun yokluğunda, fail tarafından yapılan hakaretin yönetmeliğe aykırı olduğundan emin olmak için en az 3 kişiye hakaretin öğretilmesi gerekir. Burada kastettiğimiz üç kişi failden ayrıdır ve hakaret suçunun oluşması için hepsine aynı anda öğretilmesi veya aynı yerde bulunmaları gerekmez.
Hakaret Suçunun Cezası
Bir kimseye onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat eden ya da sövmek suretiyle bir kimsenin onur, şeref ve saygınlığına saldıran kişi, üç aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır. Hakaretin, mağdura yöneltilmiş sesli, yazılı veya görüntülü bir iletişim aracıyla yapılması halinde de aynı cezaya hükmolunur.
Hakaret suçunun kamu görevlisine karşı görevinden dolayı, laiklik karşıtı siyasi, sosyal, felsefi inanç, düşünce ve kanaatlerini açıklamasından, değiştirmesinden, yaymaya çalışmasından dolayı, mensup olduğu dinin emir ve yasaklarına uygun davranmasından dolayı ya da mensup olduğu dince kutsal sayılan değerlerden dolayı işlenmesi halinde, cezanın alt sınırı on iki aydan az olmamak üzere hapis cezasına hükmolunur. Hakaret suçuna bir tehlikenin eşlik etmesi halinde, tehlike suçu için de ayrı bir ceza verilebilir.
Hakaret suçu alenen işlenirse, örneğin bir caminin avlusunda bağırarak işlenirse, ceza altıda bir oranında artırılır.
Hakaret suçu haksız bir fiile tepki olarak işlenmişse, verilecek ceza üçte bire kadar indirilebilir veya cezadan vazgeçilebilir.
Bu suçun kasten yaralama suçuna tepki olarak sevibet işlenmesi halinde ise kişiye ceza verilmemelidir.
Hakaret suçunun karşılıklı olarak işlenmesi halinde, olayın niteliğine göre, birden fazla olayın her biri veya birkaçı için verilecek ceza üçte bire kadar indirilebilir veya cezadan vazgeçilebilir.
Ölen bir kişinin hatırasına en az üç kişinin tanık olacağı şekilde hakaret eden kişi, üç aydan iki yıla kadar hapis veya adli para cezası ile cezalandırılır. Hakaretin alenen işlenmesi halinde verilecek ceza altıda bir oranında artırılır. Ölen bir kimsenin cesedini veya kemiklerini kısmen veya tamamen ortadan kaldıran veya ceset veya kemikler üzerinde müessir fiil işleyen kimse üç aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
Hakaret suçundan dolayı yapılacak yargılama sonucunda da hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilebilir. Mağdurun uğradığı maddi bir zarar varsa, bu zararın giderilmesi koşuluyla fail aleyhine de hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilebilir. Bu kararın alındığından emin olmak amacıyla, mağdurun uğradığı manevi zararın tazmin edilmesi gerekli değildir.
Hakaret Suçunda Eleştiri ve Zamanaşımı
Kamu görevlisine karşı görevinden dolayı işlenen hakaret suçu hariç olmak üzere, hakaret suçunun soruşturulması ve kovuşturulması, mağdurun eleştirisine bağlı olacaktır. Eleştiri süresi, mağdurun hakareti öğrendiği tarihten itibaren 6 aydır. Mağdur bu süre içinde şikayette bulunmazsa, bu suç için soruşturma ve kovuşturma yapılamaz. Mağdurun şikayetçi olmadan önce ölmesi veya suçun ölenin hatırasına karşı işlenmesi halinde; ölenin üstsoy ve altsoyu, ikinci dereceye kadar kan ve kayın hısımları, eşi veya kardeşleri tarafından şikayetçi olunur.
Hakaret suçu ile ilgili yapılacak yargılamalarda konu hakkında eğitimli bir avukat tarafından temsil edilmeniz sizin yararınıza olacaktır.
Hakaret Suçuna İlişkin Yargıtay Kararları
“Bir fiilin hakaret olup olmadığı bazı durumlarda görecelidir ve zamana, yere ve duruma göre değişir. Kamu görevlilerine veya sivil halka yönelik her türlü sert eleştiri veya rencide edici ifadeler hakaret suçu kapsamında değerlendirilmemeli, sözlerin açıkça somut bir fiil veya olgu isnat etmesi veya sövme, onur, şeref ve saygınlığı rencide edici nitelikte olması gerekmektedir.
Sanığın olay günü müştekiye söylediği kabul edilen “terbiyesizlik yapma, hıyarlık yapma, insansan gel yüzüme söyle” şeklindeki sözleri tipik olarak saygınlığı rencide edici boyutta değildir, muhatabın haysiyet ve onurunu rencide eden kaba ve nezaketsiz bir muamele niteliğindedir ve hakaret suçunun havasının gerçekleşmediği düşünülmeden, onaylanmayan ve asla ilgili olmadığı düşünülen gerekçelerle mahkum etme seçimi,
Mevzuata ve sanığa aykırıdır… Bozmayı gerektirmiş, sanık müdafiinin temyiz nedenleri yerinde görüldüğünden tebliğnameye aykırı olarak HÜKMÜN BOZULMASINA, oybirliği ile karar verildi. …..” yarg. 18. Ceza Dairesi 2017/8129 E., 2018/14490 Okay.
“TCK’nın 125/1. maddesi uyarınca gıyapta hakaret suçunun en az üç kişinin huzurunda işlenmesi gerekmekte olup, sanık …’in iddianamede kabul edilen hakaret içeren sözleri müştekilere karşı tanıkların huzurunda söylediği Mahkemece kabul edilmiş ise de … ve …’in “sanık iddianamede kabul edilen hakaretleri eşimin yanında ve tanıkların huzurunda yaptı…. ve …, katılan …’ın “sanık iddianamede kabul edilen hakaretleri eşimin huzurunda ve tanıklar … ve …’ın huzurunda yaptı”, tanık … ve …”, tanık … ve …”, tanıklar … ve … sanık …” şeklindeki beyanları “iddianamede yer alan hakaret içerikli ifadeleri her zaman benim yanımda ve çeşitli çalışanların yanında kullanmaktadır” şeklindeki beyanları karşısında, işletme bünyesinde çalışan personelin beyanlarının dikkate alındığı, hareket içerisinde muvazaa unsurunun oluşup oluşmadığının araştırılmadığı ve gerekçede belirtilmediği, eksik inceleme ve yetersiz gerekçe ile mahkumiyet kararı verildiği, ….
Kanuna aykırı ve sanık …’ın temyiz nedenleri yerinde görüldüğünden tebliğnameye uygun olarak HÜKÜMLERİN BOZULMASINA, oybirliği ile karar verildi………” Yargıtay 18. Ceza Dairesi 2016/4005 E., 2018/2719 Okay.
