Yaygın algının aksine, istifa eden bir çalışanın birçok hakkı vardır. Her gün birçok personel iş yerinde yaşadığı olumsuz deneyimler nedeniyle ya da yeni bir iş bulduğu için istifa etmektedir. Çoğu kişi, işten ayrıldıkları için herhangi bir tazminat alacaklarını veya personel haklarına sahip olacaklarını düşünmedikleri için yetkili haklarının farkında değildir. Yaygın algının aksine, istifa eden bir işçi tazminat alabilir ve diğer personel haklarını üretebilir. İstifa eden personelin hakları bilgilerini sizler için derledik.
Kıdem tazminatı
İşinizden ayrılırken kıdem tazminatı alabilmek için en az bir 12 ay boyunca çalışmış olmanız gerekir. Ayrıca, İş Kanunu tarafından “basit tetikleyici” olarak kabul edilen bir istifa nedeni sunmak da önemlidir. İstifaların çoğu, ücretlerin ve farklı avantajların ödenmemesi veya eksik ödenmesinden kaynaklanmaktadır. Bu işçi haklarından herhangi birinin eksik ödenmesi istifanızı haklı gösterebilir. Bu durumda, istifa eden bir çalışanın haklarını ve kıdem tazminatını elde edebilirsiniz. Elde edebileceğiniz tüm haklar bunlar olmayacaktır.
- Eğer bir kadın işçi evlilik nedeniyle işten ayrılırsa, evlilik tarihinden itibaren 12 ay içinde kıdem tazminatı alabilir.
- Erkek bir çalışan askerlik hizmeti nedeniyle işten ayrılırsa kıdem tazminatı alabilir.
- İş akdinin feshi şu nedenlere dayanır: işe giriş tarihinin SGK’ya geç bildirilmesi; SGK primlerinin kesin ücretin üzerinde ödenmemesi; SGK verilerine hatalı giriş veya çıkış yapılması. Bu durumda kıdem tazminatı alabilirsiniz.
- Sigortalılığınız 08.09.1999 tarihinden önce başlamışsa ve 3600 gün prim ödemişseniz, emeklilik nedeniyle işten ayrılmanız durumunda kıdem tazminatı almaya hak kazanırsınız.
- İşyerinizde iş sağlığı ve güvenliği uygulanmıyorsa, kıdem tazminatı alabilirsiniz. Mesleki bir hastalığa yakalandığınızda veya sağlığınız işinizden dolayı tehlikeye girdiğinde, işinizden ayrılabilirsiniz.
- İşvereninizin size cinsel tacizde bulunduğunu veya hakaret ettiğini düşünüyorsanız, iş sözleşmenizi feshedebilirsiniz. Ayrıca kıdem tazminatı da alabilirsiniz.
- İşyerinde biri tarafından cinsel tacize uğradıysanız ancak herhangi bir önlem alınmadıysa, işinizden ayrılabilir ve kıdem tazminatı alabilirsiniz.
Bunun yanı sıra, siz de ofis içindeki herhangi bir adaletsizliği veya yasadışılığı istifa nedeni olarak gösterebilirsiniz. Bu amaçla, yetenekli bir iş avukatından tavsiye almak iyi bir öneridir.
İki (2) Ek Süre Ücreti
Haftalık çalışma saatlerinizin toplamı 45’i aşarsa, ek süre çalışmasına izin verilir. Bu süreyi hesaplamak için mola sürelerini düşmeniz gerekecektir. Haftada 6 gün çalışıyor ve 09.00 ile 18.00 arasında bir saatlik öğle yemeği yiyorsanız, 8 saat x 6 gün 48 saate eşittir. Bu durumda, her hafta 3 saat ek ödeme yapılmalıdır. Günde 11 saatten fazla veya 20.00 ile 06.00 arasında 7 saatten fazla çalışmanız halinde, ek mesai ücreti alma hakkınız olabilir.
Ek mesai ücreti almaya hak kazanmanız durumunda, işvereniniz size saatlik ücretinizin 0’sini ödemelidir. Ekstra zamanınızın ödenmemesi veya eksik ödenmesi durumunda işinizi durdurabilirsiniz. Ayrıca ödenmemiş ücretleriniz için en yüksek faiz oranını da elde edebilirsiniz.
3) Ülke Çapında Tatil Ücreti ve Ortak Tatil Ücreti
Ülkemizdeki resmi tatiller ve ülke çapındaki tatiller 30 Ağustos, 29 Ekim, 15 Temmuz, 23 Nisan, 1 Ocak’tır. Bunu belirtmeyen bir sözleşmeniz olduğunda resmi tatiller gerekli olmayacaktır. Ülke çapında bir tatilde veya resmi tatilde çalışmanız durumunda, o gün kaç saat çalıştığınıza bakılmaksızın, işvereniniz size ek bir günlük ücret ödemelidir.
Tatillerinizde ve ulusal bayramlarınızda eksik ödeme almanız veya ödeme yapılmaması durumunda işinizden ayrılabilirsiniz. Kıdem tazminatı istifa eden işçinin hakları ile birlikte ödenir. Siz de ulusal tatil ve normal tatil ücretinizi en yüksek faiz oranından alabilirsiniz.
4) Yıllık gezi ücreti
İşte burada
- Bir ila 5 yıl arasında çalıştıysanız, 14 gün ücretli seyahat hakkınız olabilir.
- 5-15 yıl arasında çalıştıysanız, 20 gün izin alabilirsiniz.
- 15 yıl veya daha fazla çalıştığınızda, yılda 26 gün izin alma hakkınız olabilir.
Hak ettiğiniz yıllık izni, kazandığınız tarihten itibaren bir 12 ay içinde almazsanız, işinizden ayrılabilirsiniz. Size kıdem tazminatı ödenebilir ve ayrıca istifa eden bir işçinin hak ve avantajlarını elde edersiniz. Ayrıca, yıllık izinde kullanmadığınız gün sayısı ile orantılı olarak ücretinizi almaya hak kazanırsınız.
LVI (asgari geçim ödeneği)
Asgari geçim, çalışanlar ve bakmakla yükümlü oldukları kişiler için kazanç vergisinden yapılan bir kesintidir. Asgari geçim miktarınız, evli olup olmadığınıza, sizin veya eşinizin çalışıp çalışmadığına ve kaç çocuğunuz olduğuna göre yıllık olarak belirlenir. Aşağıdaki tabloda 2018 AGI miktarlarını bulabilirsiniz.
Her ay, medeni durumunuza uygun olarak masada belirtilen asgari geçim ödeneğini almanız gerekecektir. İşinize son vermek için geçerli bir nedeniniz varsa, istifa eden bir işçinin tüm haklarına sahip olarak kıdem tazminatı almaya hak kazanabilirsiniz. Eksik ödenen harcırahları da beyan edebilirsiniz.
6) Hafta Sonu Tatil Ücreti
Her çalışan yedi günlük bir aralıkta bir gün (kesintisiz 24 saat) izin almak zorundadır. İşsiz gününüzde çalışırsanız, her günkü ücretinizin P fazlası size ödenecektir. Her bir günlük ücretiniz 100 TL ise ve her bir haftalık seyahat boyunca çalışmazsanız, 100 TL ile birlikte 150 TL (her bir günlük ücretin P fazlası) ödenmelidir.
Hafta tatili ücretinizin P oranında artırılmaması durumunda, istifa eden bir işçiyle aynı haklara sahip olarak kıdem tazminatı almaya hak kazanabilirsiniz. Ödenmeyen hafta tatili ücretinizi en iyi faiz oranıyla bankalardan da alabilirsiniz.
Eşit Olmayan Çözüm Tazminatı
İşverenler meşru bir neden olmaksızın çalışanlarına karşı ayrımcılık yapamazlar. Ayrıca, tüm çalışanlara tanınan haklardan sadece bir veya birkaç çalışanı mahrum bırakamazlar. Bunlar, işverenlerin eşit muamele ilkesini ihlal ettiği en yaygın yöntemlerdir.
- Ofiste olmasına rağmen servis kullanamayan personelin yol ücretinin ödenmemesi.
- Tüm personele verilen zamlarla birlikte bazı personele zam verilmemesi.
- Hamile personelin işten çıkarılması veya iş tanımlarına uymayan işlerde görevlendirilmesi.
- Bazı personel ikramiye almaya hak kazanırken diğerleri alamaz.
- Bazı personele bir tür ceza olarak tamamen farklı çalışma saatleri atanması.
- Bazı personel ofiste sağlanan sosyal avantajlardan (yemek, kıyafet ve diğerleri) yararlanamaz. Ofis, bazı personele sosyal avantajlar (yemek, kıyafet ve diğerleri) sağlar.
Eğer aynı senaryo ile karşılaşırsanız, iş sözleşmesini basit bir sebepten dolayı feshedebilirsiniz. Bu durumda, kıdem tazminatı ve istifa eden bir işçinin haklarını elde edersiniz. Ayrıca, eşit muamele yükümlülüğünü ihlal eden bir işverenden 4 aylık ücrete kadar tazminat alma hakkınız da olabilir.
Ticaret Birliği Tazminatı
İşverenler ofis içinde sendikalı ve sendikasız personel arasında ayrımcılık yapamaz (toplu iş sözleşmelerinde öngörülenler dışında). Bir çalışan sendika üyeliği nedeniyle işten çıkarılamaz veya sendika eylemlerine katılması nedeniyle farklı bir şekilde muamele göremez.
İşvereninizin bunu bir sendikaya üye olmanız nedeniyle yapması durumunda, istifa etme ve kıdem tazminatı alma hakkına sahipsiniz. En az bir 12 aylık maaşınıza eşit sendika tazminatı alabilirsiniz.
9) Psikolojik taciz (mobbing) tazminatı
Mobbing, bir çalışanı istifa ettirmek veya başka bir hedefe ulaşmak için uygulanan sistematik baskıya atıfta bulunan bir zaman dilimidir. Mobbing bir dizi davranışla karakterize edilir. Bunlar, bir çalışanı tekrar tekrar azarlamak, iş arkadaşlarından izole etmek, sürekli eleştirmek, söylentiler yaymak, hakkında imalarda bulunmak, ofisini sürekli değiştirmek ve daha pek çok davranışı kapsar.
İşyerinde bu sınıfa giren davranışlara maruz kalmanız durumunda, sözleşmenizi basit bir nedenle feshedebilirsiniz. Bunun yanı sıra, istifa eden bir çalışan olarak, tüm haklarınızla birlikte kıdem tazminatı alırsınız. Psikolojik şiddetin ciddiyetine bağlı olarak, aşırı miktarda tazminat alma hakkınız da olabilir.
İstifa Dilekçesi Vermek Zorunda mısınız?
İşvereninize işten ayrılacağınızı bildirdiğinizde, işvereniniz sizden bir istifa dilekçesi sunmanızı isteyecektir. Yukarıdaki koşulların tamamında, işinizden ayrılırken herhangi bir evrak imzalamak istemezsiniz. İşinizden ayrılma niyetinizi işvereninize önceden bildirmeniz gerekli değildir. Sadece işvereninizin lehine olan ya da sebepsiz yere işten ayrılmak istediğinizi gösteren bir istifa mektubu göndermeyin.
Bir istifa mektubu gönderirseniz ve mektubunuzda fesih nedenine ilişkin normal ifadeler yer alırsa, kıdem tazminatı ve istifa eden bir çalışanın sahip olabileceği tüm hakları elde etmeniz mümkündür. Ücretlerinizi ve çalışan olarak sahip olabileceğiniz diğer tüm haklarınızı iyileştirmek için dava da açabilirsiniz. Haklarınızı korumak için, işten ayrılırken sadece bir iş mevzuatı uzmanından yasal tavsiye almanızı öneririz. İş avukatınız, işvereninize fesih için yasal gerekçeleri belirten bir fesih belgesi gönderecektir. Bu, tüm taleplerinize faiz tahakkuk ettirmeye başlamanıza ve feshinizin açıklamasını göstermenize izin verebilir.
