Mirastan feragat anlaşması, mirasçı ile uzun vadeli mirasçı arasında imzalanır. Mirasa uygun olanın er ya da geç ortaya çıkacağına dair herhangi bir beklentiden vazgeçmeyi amaçlar. Bu anlaşma Miras Anlaşmasından Feragat Anlaşması olarak da bilinir. Mirastan feragat anlaşmasının konusu, mirasa ilişkin beklentidir. Miras ve mirasın uygunluğu yalnızca miras bırakanın ölümü ile gündeme gelir. Daha sonra, mirasçı feragat anlaşmasını imzalayarak mirastan feragat ederse, yalnızca mirastan beklentisini kaybeder ve asla mirastan uygun olanı kaybetmez.
Mirastan feragatin maddi ve manevi birçok işlevi vardır. Özellikle ülkemizdeki ikinci evliliklerde, mirasçı önceki evliliklerinden olan çocuklarını korumak için mirastan feragat edebilir. Miras bırakanın bir diğer amacı da saklı paylı miras sistemini geliştirerek tasarruf özgürlüğünü genişletmektir. Örneğin miras bırakan, kendisine yardım eden ve destek olan bir çocuğa, diğer çocuklara kıyasla daha fazla miras bırakmaya karar verebilir. Bunu bir feragat anlaşması imzalayarak yapabilir. Çünkü mirastan feragat, miras bırakan ile saklı paylı mirasçı arasında yapılır ve feragat hükümlerinin ve cezalarının doğmasını sağlayan şeydir.
Türk Medeni Kanunu’nun 528. maddesinde “feragat”, hane halkı mirasından vazgeçme olarak tanımlanmıştır. Bu tanım aşağıdaki gibidir: “Mirasçı, feragat eden mirasçı ile ivazsız veya ivaz karşılığında bir sözleşme yapmaya yetkilidir.” Mirastan feragat eden kişi artık mirasçı değildir. Mirastan feragat, bir miras sözleşmesi türünde olmalıdır. Miras sözleşmelerinin meşru olabilmesi için vasiyetname şeklinde yazılması gerekmektedir. Olaylar, resmi görevli ve iki tanık huzurunda sözleşmeyi işaret eder. Böylece feragat anlaşması kurulmuş olur. İhtiyaç hakkında ayrıntılı bilgi için lütfen yazımızı öğrenin.
Mirastan feragat sözleşmesinin birkaç türü vardır. Türk Medeni Kanunu’nun 528. Maddesi uyarınca mirastan feragat bir ivaz karşılığında veya ivazsız olarak yapılabilir. Bunların tamamen farklı yetkili sonuçları vardır, bu nedenle her birini ayrı ayrı incelemeniz gerekecektir.
Mirastan feragat ne şekilde yapılabilir?
Mirastan feragat, ivazlı veya ivazsız olarak yapılabilir.
- Bedel (ücret) ile feragat anlaşması
Quid professional quo feragat anlaşmasında, mirasçı henüz hayattayken bir bedel elde ettiği için mirasından feragat eder. Bedel normalde bir miktar para veya taşınır maldır. Bu para borçları mirasçıya düşer. Mirasçı, miras bırakana bir tazminat ödemekle yükümlüdür. Bunun miras bırakanın altsoyu üzerinde sonuçları vardır. Gençler ve onların altsoyları da bu feragat anlaşmasından etkilenir. Feragat anlaşması ayrıca çocukları ve onların anne ve babalarını da etkiler. Sonuçta, olaylar sözleşme özgürlüğü bağlamında tamamen farklı hükümler öngörebilir.
Nitekim Yargıtay 8. Hukuk Dairesi’nin 2014/18198 E. ve 2014/17271K. sayılı ilamında TMK’nın 528. maddesinin 2. fıkrasının 3. bendinde “… feragatin mal yoksunluğuna yol açacağı ” düzenlenmiştir. Siz de bu konuda daha fazla bilgi edinebilirsiniz: Sözleşmede aksi öngörülmedikçe, mirastan feragat mirasçılar için aynı cezaları doğurur. Arz uyarınca, mirastan feragat edildiğinde, miras paylarının farklı mirasçılara nasıl devredileceğinin kararlılık içinde belirtilmesi hayati önem taşımaktadır. İfadelerine yer verdi.
- Karşılıklılık Olmaksızın Feragat
Feragat anlaşması, muhtemel mirasçının mirasçıdan herhangi bir tazminat almaksızın mirastan feragat ettiği bir sözleşmedir. Miras bırakanın hiçbir yükümlülüğü yoktur ve sadece feragati kabul eder. Mirasçılar, herhangi bir kazanç elde etmeden miras hakkından feragat ederler.
Mirastan feragat etmenin sonuçları nelerdir?
Bir mirasçı ile miras bırakan arasında, mirasçının mirastan feragat etmesine yol açan bir sözleşme imzalanır. Mirastan feragat, mülkün her mirasçısı ve koleksiyoncular için yetkili cezalara sahip olabilir.
A. Mirasçılar kritik cezalarla karşılaşabilir
Bir mirastan ivazlı ya da ivazsız olarak vazgeçmek mümkündür, ancak bu karşılıklı olarak gerçekleştirilir. Sağlam bir feragat anlaşması yapıldığında, mirasçı mülkle olan ilişkisini kaybeder. Mirasçı mirastan feragat etmişse, artık mirasçı değildir. Bu durumda, mirastan feragat edenin mirası, feragat eden mirasçıdan daha önce ölmüş gibi mirastan çıkarılır. Türk Medeni Kanunu’nun 565. Maddesi mirasçının itibarını şu şekilde tanımlamaktadır: “Mirasın tasfiyesi amacıyla ölümden önce yapılan kazandırmalar”. Bu durumda, ifadeden de anlaşılacağı üzere, feragat eden er ya da geç ortaya çıkacak olan mirası peşin olarak almaktadır. Mirasçı, alacağı tazminatın ileride saklı payından az olup olmamasıyla ilgilenmez. Mirastan feragat eden mirasçı, elde ettiği miktarın saklı paydan düşük olmasına itiraz etme hakkına sahip değildir. Mirasçı, miras bırakanın mirasçı olmasını engelleyen koşulların gerçekleşmesi halinde miras bırakanın verdiği parayı beyan edemez.
Bir feragat anlaşmasının mirasçıları etkileyip etkilemediğine karar vermek için, ivazlı feragat anlaşması ile ivazsız feragat anlaşması arasında ayrım yapmanız gerekecektir. Türk Medeni Kanunu’nun 528. Maddesi uyarınca, “Mirastan ivedi feragat, sulhnamede belirtilen diğer haller dışında, altsoy üzerinde hüküm ifade eder.” Mirastan feragatin altsoy için de yaptırımları vardır. İhtirazi kayıtla yapılan feragat anlaşmasında da görülebileceği gibi. Mirastan feragat edildiğinde, mirasçıların altsoyu mirasçılıktan çıkarılır. Mirastan feragat ivazsız olarak yapılırsa, miras bırakanın mirasçıları, anlaşmada kabul edilen başka bir durum dışında, genellikle etkilenmezler. Mirastan feragat eden mirasçının miras payları onun altsoyuna geçer. Geride kalanlar mirası devralır.
Feragat anlaşmasında, feragat edilen küçüğün alternatifi olarak birkaç kişi de mirasçı olarak gösterilebilir. Mirastan feragat edenin payı, feragat eden kişiye devredilir. Bu kişiler mirastan mahrumiyet, ölüm veya farklı nedenlerle miras alamazlarsa, feragat geçersiz ve hükümsüz hale gelir. Feragat eden kişi bir kez daha mirasçı olur.
B. Miras toplayıcıları için cezalar
Bir mülkün para borcu mirasa dahil edilir, yalnızca kullanılabilecek mülk değil (gerçek mülk, otomobil ve nakit paraya karşılık gelir …)). Mirasçı ve miras bırakan bir feragat anlaşması imzaladığında, mülkü miras alma hakkından feragat eden mirasçı, mülkün para borcundan sorumlu değildir. Miras açıldığında, mirasçı, borçlu olunan para mülkün mülkünü aşsa bile, mülkün borçlu olduğu paradan sorumlu değildir. Bununla birlikte, bu gibi durumlarda, mirasçıların tahsilatçılarına zarar verme tehlikesi vardır. Bu tür durumlardan uzak durmak için yasa koyucular, mirastan feragat eden ve ondan bir tazminat alan bir mirasçının mirasçılarının, önceki 5 yıl boyunca elde ettikleri avantajları, şu anda sahip oldukları ile orantılı olarak kendilerine iade etmelerini şart koşmaktadır. Mirastan ivazlı olarak feragat eden kişi, feragat nedeniyle miras bırakanın tahsilatçılarına karşı sorumludur. İvazsız feragat durumunda herhangi bir yasal sorumluluk doğmayacaktır.
Miras bırakanın alacaklılarının alacaklarını elde edebilmeleri için belirli koşulları yerine getirmeleri gerekir. Bunlar:
- Bir mirasçının borcu, ölüm anında sahip olduğu mal varlığından fazladır, yani mirasçı borcunu ödeyemeyecek durumdadır.
- Bu borçlar, mirastan feragat etmemiş farklı mirasçılar tarafından ödenmemiştir.
- Mirasın açılması, mirastan feragat eden mirasçının, miras bırakanın ölümünden önceki 5 yıl boyunca bir miktar nakit elde etmiş olmasını gerektirir.
Mirastan feragat anlaşmasını geri almak mümkün müdür?
- Miras bırakanın sözleşmeden dönme hakkı
Feragat anlaşmasına taraf olan mirasçı, anlaşmayı iptal etme hakkına sahip olabilir. Feragat anlaşması doğası gereği zararlı bir sözleşmedir, daha sonra iptal etmek amacıyla miras sözleşmesini düzenleyen temeller benimsenmelidir. Miras sözleşmesinin akdedilmesinden sonra, miras sözleşmesi ile atanan kişinin veya kendisine belirli bir mal vasiyet edilen kişinin kendisine karşı mirastan yoksun bırakma nedeni olabilecek eylemlerde bulunması halinde, mirasçı sözleşmeyi tek taraflı olarak iptal edebilir. Mirasçı, tek taraflı dönmeye ilişkin yönetmelikte belirtilen yöntemlerden herhangi biriyle sözleşmeden tek taraflı olarak dönebilir. Bu durumda mirasçı, miras sözleşmesini geri alma yükümlülüğünden kurtulur.
- Mirastan Iskatın Sözleşmeden Dönmeye Uygun Olması
Mirastan feragat eden ve miras şirketleri üzerinde hak sahibi olan mirasçı bunları talep edebilir. Mirastan feragat sözleşmesine uygun olarak, mirasçı, miraslar arası edimlerin sözleşmeye uygun olarak yerine getirilmesini ve güvence altına alınmasını talep edebilir. Bununla birlikte, mirasçı talep edilen verimi elde edemezse, sözleşmeyi iptal edebilir. Bu kural, karşılıksız ivaz ile yapılan mirastan feragat anlaşması için de geçerlidir. Çünkü ivaz, bir edimi yerine getirme yükümlülüğü getirmektedir. Mirastan feragat eden, mirasçının edimi yerine getirmemesi halinde sözleşmeyi iptal edebilir. Bu, Türk Medeni Kanunu’nun 547. maddesine dayanmaktadır. Geri alma, mirasçıya bir beyanname verilerek gerçekleşir.
Ayrıca, bir feragat anlaşmasında, feragat eden tarafından elde edilen tazminat, böyle bir durumda yetkili mirasçıların saklı paylarına aykırı ise, tazminat demeye hakları vardır. Yönetmeliğe uygun olarak, mirastan feragat eden bir mirasçı, işlem yapmayı veya tazminat ödemeyi seçebilir. Tazminatı saklı paylı mirasçıya verebilir veya mirasçının feragat nedeniyle elde ettiği bedeli iade edebilir.
Mirastan Feragat Anlaşmasının İptali Davası
Mirastan feragat anlaşması, miras bırakanın ehliyetsizliği, resmi anlaşmanın hükümlerine uymaması, irade bozukluğu, ahlaka aykırılık ve kanuna aykırılık hallerinde de iptal edilebilir. Tasarrufun iptalinde menfaati olan mirasçı veya vasiyet alacaklısı, mirastan feragat edene karşı bu davayı açmalıdır. İlgili kişi, miras bırakanın ölümünden sonra, ancak iptal gerekçesini öğrendiği günden itibaren bir yıl içinde iptal davası açma hakkını kullanabilir. Bu bir yıllık süre hak düşürücü süredir. Mirastan feragat anlaşmasının iptali davası, miras bırakanın son yerleşim yeri mahkemesi önünde açılır. Muvazaa, psikolojik kayıt veya şaka durumunda, feragat anlaşması hükümsüzdür.
