ÖZEL USULSÜZLÜK CEZASI NEDİR?

Mevzuatın 352. ve devamı maddeleri usulsüzlükler için genel cezaları düzenlerken, 353. ve devamı maddeler ekstra aşırı özel cezalarla ilgilenmektedir. Türk Vergi Kanunu, vergi mükellefi tarafından yapılan beyana dayanmaktadır. Mükellef beyan yükümlülüğünü yerine getirdiğinde yöntem tamamlanmış olur. Kanun koyucu vergi kanunlarına aykırı fiilleri yaptırıma bağlar ve ilgili süreç içerisinde ele alınır. Bu makalede, özel usulsüzlük cezaları ile ilgili sürekli olarak sorulan soruları yanıtlıyoruz.

Cezanın hukuki niteliği nedir?

Özel usulsüzlük cezalarına konu olan durumlar çok çeşitli olabilir ve her birinin özel bir yetkili temeli vardır. Bir durum aynı zamanda bir vergi suçu olabilirken, diğeri bir vergi kabahati de olabilir. Faturaların, serbest meslek makbuzlarının ve farklı evrakların ibraz edilmemesi bir kabahattir. Bununla birlikte, bu evrakların kesin miktarlardan tamamen farklı miktarlar içermesi bir suçtur. Bu farklılık, idari bir yüksek kalite veya ceza ve güvenlik önleminin bir karışımına eşdeğer yaptırım türü üzerinde bir etkiye sahip olabilir.

Özel Usulsüzlük Cezası için açıklamalar nelerdir?

Vergi Usul Mevzuatı veya farklı yasal yönergeler uyarınca belirli bir usulsüzlük cezasının da kullanılabileceği en tipik koşullar şunlardır

• Serbest meslek kazançlarıyla ilgili fatura ve makbuzlara eşdeğer belgelerin alınmaması veya ibraz edilmemesi ya da bunların gerçekten ödenen miktardan tamamen farklı bir şekilde düzenlenmesi

Bu durumlarda  oranında ceza uygulanır. Bu hüküm ile yasa koyucu, her bir gelir türünün kaydedilmesini sağlamıştır. Örneğin, faturada 100.000 TL yazması gerekirken 50.000 TL yazıyorsa, mükellefe 5.000 TL ceza kesilecektir. Her bir belge için sadece 1.000 TL’ye kadar ceza kesilebilecektir.

• Usulsüz perakende brüt satış fişi, ücret kayıt sistemi ile düzenlenen fiş, yolcu giriş ve taşıma bileti, arz bildirimi, taşıma bildirimi, yolcu kaydı, her gün alıcı kaydı düzenlenmesi veya hiçbir şekilde düzenlenmemesi

Maliye Bakanlığı tarafından düzenlenmesi gereken bu evrakların süresinde düzenlenmemesi, usule aykırı düzenlenmesi, gerçeğe aykırı düzenlenmesi, evrak asıllarında veya örneklerinde farklı miktarların bulunması, dijital evrak yerine kağıt ortamında düzenlenmesi hallerinde özel usulsüzlük cezası uygulanır. Her bir belge için en fazla 1.000 TL, her bir takvim yılı için en fazla 500.000 TL idari para cezası uygulanır.

• Müşteriler belirli usulsüzlükler için cezalandırılacaktır

Birinci ve ikinci sınıf tüccarlar ile serbest meslek erbabı dışında kalanların, kazancı basit usulde tespit edilen tüccarların, defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçilerin ve vergiden muaf esnafın fatura vermediklerine karar verilmesi halinde özel usulsüzlük cezası kesilir. Bu durumda her bir belge için 200 TL ceza kesilecektir. Bu ceza, lisanslı vergi müfettişleri tarafından evrakların alınmadığına karar verilene kadar uygulanmayacaktır.

• Defter ve verilerin ibraz edilmemesi nedeniyle alınamayan vergi levhası

Söz konusu usulsüzlük cezası, Maliye Bakanlığı’nın tutmak ve bildirmekle yükümlü olduğu günlük para cüzdanı ve perakende brüt satış ve gelir defterlerinin ofis içinde saklanmaması halinde uygulanmaktadır. Bunun yanı sıra, indirilmesi gereken veriler indirilmiyor. Defterler ayrıca teftiş ve denetim makamlarına da ibraz edilmemektedir. Bu durumda her tespit için 500 TL ceza uygulanmaktadır. Tekdüzen hesap planına ve muhasebe gerekliliklerine uyulmaması Muhasebe gerekliliklerine veya tekdüzen hesap planına uymayanlar, yüksek kaliteli özel bir usulsüzlük olarak 12.000 TL para cezasına çarptırılır.

• Vergi numarası, vergi numarası verilmemiş işlemlerde kullanılmaz.

Bakanlık bu zorunluluğu tüm kamu kurum ve kuruluşları ile kişilere getirmektedir. Yapılan ve vergi kimlik kodu kullanılmayan her işlem için 600 Türk Lirası yüksek vergi uygulanmaktadır.

• Vergi kimlik numarası kullanma zorunluluğu getirilebilecek kuruluşlar tarafından yapılan işlemlerin vergi dairelerine usulüne uygun olarak bildirilmemesi

Bu durumda, yüksek kalite 2.500 TL olacaktır.

• Doküman yazdırma Yazıcıların bilgilendirilmemesi

Matbaa işletmecileri, belge basım vergisini belirtilen süre içinde bildirmedikleri veya bildirim yükümlülüğüne herhangi bir şekilde uymadıkları takdirde, herhangi bir usulsüzlük için para cezasına çarptırılırlar. Bu durumda matbaa işletmecilerine 1.900 TL para cezası verilir.

• Evraklara elektronik ortamda itiraz etme yükümlülüğüne uyum sağlanamaması

Normal Tebliğ No. 6 uyarınca, hukukçular, mühendisler ve tasarımcılar gibi vasıflı ekiplerin serbest meslek makbuzlarını, bankaların makbuzlarını ve sigorta, emeklilik ve reasürans şirketlerinin makbuzlarını sorgulamaları gerekmektedir.

İlgili tebliğ uyarınca, hukukçu, mühendis ve tasarımcı gibi meslek mensupları serbest meslek makbuzlarını; bankalar makbuzlarını; sigorta, emeklilik ve reasürans şirketleri her türlü evrakı; lisanslı işletmeler her türlü evrakı; akaryakıt sektörü için EPDK’dan lisans almış kuruluşlar her türlü evrakı; sebze ve meyve ticareti ile iştigal eden perakendeciler ve komisyoncular her türlü evrakı elektronik ortamda düzenlemek ve ibraz etmekle yükümlüdür.

Özel Usulsüzlük Cezası İndirilebilir mi?

Vergi Usul Kanunu’nun 376. maddesi özel usulsüzlük cezasının indirilmesini düzenlemektedir. Mükellef veya sorumlu, ihbarnamenin tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içinde ilgili vergi dairesine başvurarak, özel usulsüzlük cezasının yarısını sürenin bitim tarihinden itibaren üç ay içinde Mevzuatta öngörülen şekilde teminat göstererek ödediğini beyan edebilir. Mevzuatta belirtildiği şekilde teminat göstermeniz gerekebilir.

Özel Usulsüzlük Cezasında uzlaşma sağlanabilir mi?

Mükellef, ceza keşfinin alındığı tarihten itibaren 30 gün içinde ücretten uzlaşma talep edebilir. Mükellef, kararlaştırılan usulsüzlük cezasının u’ini kararlaştırılan süre içinde öderse, %’lik ceza düşer.

Ceza ile ilgili olarak iptal davası açabilir misiniz?

Usulsüzlük cezasının tebliğ edildiği tarihten itibaren 30 gün içinde mükellef cezanın iptali için dava açabilir. İptal davası açmadan önce özel usulsüzlük cezasının düzeltilmesini talep etmek mümkündür. Vergi dairesi müdürü düzeltme yapma yetkisine sahiptir. Vergi dairesine karşı dava açmak için 30 günlük süre, düzeltme başvurusu yapıldıktan sonra başlamaz.

Uzlaşmanın gerçekleşmediği durumlarda, vergi mahkemesi nezdinde iptal davası açmak mümkündür. İptal davası açıldıktan sonra benzer bir ceza için uzlaşma talebinde bulunulursa, vergi mahkemesi davaya bakamaz. Vergi mahkemesi, uzlaşma talebini dikkate almaksızın iptal davasını karara bağlarsa, bu karar yok hükmündedir. Ceza muhatabı, iptal davası açma süresi sona ermişse veya uzlaşma süreci devam ediyorsa ve 15 takvim gününden daha az bir süre kalmışsa iptal davası açabilir.

Özel usulsüzlük cezası ve vergi ziyaı cezası aynı anda kesilebilir mi?

Bir fiilin 353. madde kapsamında olması nedeniyle özel usulsüzlük cezasına konu olması ve aynı zamanda vergi ziyaı kapsamında olması halinde, vergi cezası ve özel usulsüzlük cezası ayrı ayrı kesilir. Bununla birlikte, değerlendirmeyi gerektiren fiilin Vergi Usul Kanunu’nun 353. maddesi dışında başka bir yetkili kaynakta bulunması halinde, VUK336’nın mevcudiyetinden yararlanılacaktır.

Özel usulsüzlük cezası için zamanaşımı süresi nedir?

Zamanaşımı süresi, ihlalin gerçekleştiği tarihten itibaren 5 yıl sonra işlemeye başlar.