Rüşvet suçu, bir kamu görevlisi ile sade bir kişi arasında gerçekleşir ve bir kamu görevlisine görevini yerine getirmesi için bir menfaat temin edilmesini veya menfaat temin edilmesinin reddedilmesini gerektirir. Türk Ceza Kanunu rüşvet suçunu kamu idaresine karşı suçlar başlığı altında, millete ve devlete karşı suçlar bölümünde düzenlemektedir. Suçun temel niteliği, kamu görevlisinin yükümlülüğünü gereği gibi yerine getirmemiş olmasıdır.
Tamamen farklı suçlar ve rüşvet
Rüşvet genellikle zimmete para geçirme ve gasp gibi farklı suçlarla karıştırılmaktadır.
Rüşvet (yasalara aykırı) ile zimmete para geçirme (yasalara aykırı) arasındaki temel fark, zimmete para geçirmenin bir kişiden çalmak suretiyle gerçekleştirilmesidir. Zimmete geçirme durumunda fail, görevinin bir parçası olarak kendisine verilen veya korumakla yükümlü olduğu maldan çalar. Rüşvet, birden fazla kişi tarafından işlenebilen kanuna aykırı bir suçtur. Rüşvet suçu, hem rüşveti teklif eden hem de rüşveti kabul eden kamu görevlisi tarafından işlenir. Kamu görevlisi ayrıca yükümlülüğünü yerine getirmek ya da getirmemek amacıyla menfaat elde eder.
Görevi kötüye kullanma suçunun ikincil bir suç olarak dikkate alındığını fark etmeniz gerekecektir. Görevi kötüye kullanma suçu, bir kamu görevlisinin yükümlülüğünü ihlal eden ancak başka bir suçla sonuçlanmayan bir yöntemle hareket etmesi durumunda ortaya çıkar. Örneğin, kamu görevlisinin davranışı rüşvet suçuyla sonuçlanıyorsa görevi kötüye kullanmaktan bahsetmek mümkün değildir. İkinci bir ayrım, suçla en az 2 kişinin ilgili olmasıdır. İşyerini kötüye kullanma suçu tek bir fail tarafından işlenir.
Failin karakteri, dolandırıcılık veya rüşvet suçu arasındaki temel ayrımdır. Dolandırıcılık suçu herhangi bir birey tarafından işlenebilir. Rüşvet suçu ise faillerden birinin kamu görevlisi olmasını gerektirir. Türk Ceza Kanunu’nda grup için tamamen farklı yerler vardır. Dolandırıcılık suçu mal varlığına karşı işlenen suçlar bölümünde yer alırken, yolsuzluk suçu daha önce tanımlandığı gibi kamu idaresinin güvenilirliğine karşı işlenen suçlar bölümünde yer almaktadır.“Dolandırıcılık Suçu” başlıklı yazımızda dolandırıcılıkla ilgili daha fazla bilgi bulabilirsiniz.
Gasp suçları ile rüşvet suçları arasındaki en önemli fark, rüşvetin birden fazla faili gerektirmesidir. Bu suç ise yine tek bir kişi tarafından işlenmektedir. Birçok rafine ayrımdan biri, rüşvetin bir memurun yerini kötüye kullanması durumunda meydana gelmesi, gaspın ise bir kişinin işyeri tarafından verilen imkan veya inancı kötüye kullanması durumunda meydana gelmesidir.
Rüşvet suçları Bileşenler
Kanuna aykırılığın hava durumu, kanuna aykırılığın gerçekleşmesi için yerine getirilmesi gereken durumlardır. Bir cezaevi eyleminin hava durumu, yasaya karşı gelmenin gerçekleşmesi için yerine getirilmesi gereken durumlardır.
Rüşvet, bir kamu görevlisine ya da görevli tarafından tayin edilen farklı bir kişiye, görevlerini yerine getirmesi ya da getirmemesi için anında ya da aracılar vasıtasıyla avantaj sağlama eylemi olarak tanımlanmaktadır. Bitirilecek ya da bitirilmeyecek eylemin memurun görevlerinin bir parçası olması gerektiği belirtilmelidir. Sonuç olarak, görevlerinin bir parçası olmayan bir faaliyeti yerine getirmeleri karşılığında bir kazanç elde etmeleri durumunda bir kişiye rüşvet vermek yasalara aykırı değildir. Örneğin, bir çay satıcısına resmi tapu memurunun yerine tapu memuru gibi davranması için rüşvet verilirse, bu rüşvet değildir.
Rüşvet suçu ile ilgili olarak düşünülmesi gereken ikinci bir aşama, suçun menfaatin elde edildiği, yani rüşvetin ödendiği veya rüşvet konusunda bir anlaşmaya varıldığı anda işlenmesidir. Eğer bireyler rüşvet konusunda anlaşırlarsa, ancak konu yöntemden daha önce nazik bir şekilde ele alınırsa, o zaman suç anlaşmaya bağlı olarak işlenebilir.
Rüşvet suçunun 3. unsuru faildir. Bu suçun yapısı onu çok failli bir suç haline getirmektedir. Bu suçun yapısı birden fazla faile izin vermektedir. Bir yandan, bir kişi bir ödül teklif eder veya garanti eder, sonra yine bir kamu görevlisi ödülü alır veya rüşvet ilişkisinin bir parçasıdır.
Suç, yönetimin güvenilirliğine karşı işlendiği için toplumun tüm üyelerini etkilemektedir.
Rüşvet suçunun yapısı, etik kasıtla işlenmesini gerektirecek şekildedir. Fiilin fail tarafından bilerek işlenmesi halinde kasıt söz konusudur.
Rüşvet anlaşması
Rüşvet anlaşması yasalara aykırıdır. Rüşvet anlaşması, bir kamu görevlisi rüşvet kabul ettiğinde ya da bir kamu görevlisi tarafından verilen rüşvet başka bir sosyal topluluk tarafından kabul edildiğinde şekillenir. Rüşvet suçu normalde kamu görevlisinin rüşvetten fayda sağlamasıyla oluşur. Yasa koyucular, suçun bir rüşvet anlaşması boyunca da işleneceğini kabul etmektedir. Her iki olay da bir rüşvet anlaşmasına girmek için istekli olmalıdır. Rüşvet anlaşmasının belirli veya örtülü olması önemli değildir. Yazılı ya da sözlü bir anlaşma uygundur.
Rüşvet Sertifikalı Türler
Yönetmelik, nitelikli halleri, bir suçun ithaf edilebilmesi için mevcut olması gereken durumlar veya koşullar olarak tanımlamaktadır. İki tür nitelikli durum ağırlaştırıcı ve hafifleticidir.
Yolsuzluk suçu için can sıkıcı durum Türk Ceza Kanunu’nun 25. maddesinin 2. fıkrasının 7. bendinde belirtilmiştir. Faillerden birinin yargı mensubu, hakem veya bilirkişi, noter veya yeminli mali müşavir olması halinde verilecek ceza yarı oranında artırılır. Karşıdaki kişinin bu yeteneğin farkında olması halinde ceza artırılır. Rüşvet suçu, cezanın indirilmesine neden olacak herhangi bir duruma tabi değildir.
Etkin Tövbe Zamanaşımı
Bir birey gerçek pişmanlığı ancak yasalara karşı suç işledikten sonra hisseder. Etkin pişmanlık, suç işlendikten sonra failin yaptığından pişmanlık duyması ve suçun tekrarlanmasını önlemek için harekete geçmesi ve mağdurun zararını tazmin etmesi gündemini içerir. Yasa koyucu, suçlarda etkin pişmanlık için hükümler koyabilir. Türk Ceza Kanunu’nun 254. maddesi rüşvet suçları için etkin pişmanlık hükümlerini düzenlemektedir. Türk Ceza Kanunu’nun 254. maddesi etkin pişmanlığa ilişkin hükümler içermektedir.
Rüşvet suçunun faili, soruşturma makamlarına, senaryonun bilincine varmadan önce cezaevi kazancını sunarsa, yetkililer faili cezalandıramayacaktır. Etkin pişmanlığın mevcudiyeti, yetkilileri bilgilendiren failin lehinedir. Etkin pişmanlığın gereklerini yerine getirmeyen bir failin, başka bir failin senaryoyu ihbar etmesinin bir sonucu olarak cezalandırılmayacağını düşünmek mümkün değildir.
Uzlaşma sağlandıktan sonra failin senaryoyu ilgili makamlara anlatması halinde etkin pişmanlık hükmünden yararlanılacaktır.
Etkin pişmanlık hükmü, bir rüşvet anlaşması veya rüşvet suçuyla ilgili bireyler için geçerlidir. Bu, bireyin senaryoyu öğrenmeden önce yetkilileri bilgilendirmesi durumunda geçerlidir. Aracılar, yetkilileri bilgilendirmedikleri takdirde müşterek failler olarak kabul edilirler. Uluslararası bir ülkenin yetkilisine rüşvet veren bir kişi etkin pişmanlık hükümlerinden yararlanamaz.
Yönetmeliğe göre zamanaşımı süresi 15 yıldır. 15 yıl geçtikten sonra suç soruşturulamaz veya kovuşturulamaz. Rüşvet suçu 4 yıldan 12 yıla kadar hapis cezası ile sonuçlanabilir.
Rüşvet suçunu nasıl göstereceksiniz?
Rüşvet, doğası gereği gösterilmesi zor bir suçtur. Rüşvetin genellikle sözlü olarak veya gizlice yapılmasının bir sonucu olarak gösterilmesi zordur. İddialar doğrulanamazsa, rüşvet suçlarını beraat ettirmek için yetersiz kanıt kullanılır.
Tanıklar, resimler, evraklar, ses veya video kayıtları ve yazışmalarla birlikte yasalara aykırı olduğunu göstermek için her türlü kanıtı kullanmalısınız. Bir kamu görevlisi rüşvet talep ettiğinde, aslında en tipik yöntem polisin paranın seri numaralarını bildirmesidir.
Rüşvet davalarına hangi mahkeme bakıyor?
Rüşvet suçlarıyla ilgili davaları dinlemekle görevli mahkeme ağır ceza mahkemesidir. Rüşvet suçları eleştiri konusu olmamalıdır. Genel savcı tarafından soruşturulurlar. Genel savcı, kamu görevlilerini incelemek amacıyla ilgili kurumdan izin almalıdır. Bu kural rüşvet suçları için geçerli değildir. Deshalb, genel savcı izin almadan da inceleme yapabilir. Yetkili mahkeme, rüşvet suçunun işlendiği yerdeki mahkemedir.
