Bazı suçlarda şikayet, failin kovuşturulması için hem bir anahtar hem de bir engeldir. Soruşturma ve kovuşturma bir şikayete konu olduğunda, mağdur, failin kovuşturulmasında hiçbir sakınca görmediğini belirtecektir. Bu suçlarda, savcılık ve mahkemeler suçu analiz etmek ve faili cezalandırmak için tek başlarına hareket edemezler. Yargılamanın başında herhangi bir şikayet yoksa, ancak şikayet daha sonra geri çekilirse, yargılama devam edemez. Cezaevi mevzuatı şikâyetin oluşturulması, süresi ve sürecine önem vermektedir.

Şikayet nedir?

Zarar gören kişi, suçun soruşturulmasını ve kovuşturulmasını talep ederek şikayette bulunabilir. Bu ayrıca bir soruşturma veya kovuşturmanın önünde bir engeldir. Yani, bir şikayet kullanılmadığında, bir eylem suç olsa bile kovuşturulamaz. Cezaevi mevzuatı, suçların kamuya karşı işlendiği ilkesine dayanmaktadır. Genel olarak, savcının bir soruşturma başlatabilmesi için suçla ilgili bilgi sahibi olması yeterlidir. Bir şikayetçinin bir kamu hizmeti başvurusunda bulunması şart değildir. Bazı durumlarda mevzuat, mağdurun soruşturma ya da kovuşturma başlamadan ya da başladıktan sonra devam etmeden önce uygun bir şikayette bulunmasını gerektirir. Şikâyet ayrıca tüm süreç boyunca devam etmelidir.

Hangi suçlar şikayet konusudur?

Şikâyete tabi suçlar, mevzuatta belirtilen ve şikâyet üzerine soruşturulan ve kovuşturulan suçları kapsar. Şikayete konu olan başlıca suçları aşağıdaki gibi listeleyebilirsiniz:

Sayılmış olmasına rağmen, kontrol listesi kapsamlı değildir. Suçu düzenleyen mevzuatın hükümlerine göre karar verilir.

Bir kuruluş hakkında nereye şikayette bulunabilirim?

Zarar gören bir kişi Cumhuriyet Başsavcılığına veya kolluk kuvvetlerine şikayette bulunabilir. Şikayetin valilik, kaymakamlık veya mahkemeye yapılması halinde, iddia muhtemelen ilgili Cumhuriyet Başsavcılığına iletilecektir. Yurt dışında işlenen ve burada kovuşturulması gereken suçlar için siz de Türkiye’deki büyükelçiliklere veya konsolosluklara şikayette bulunabilirsiniz. Bir suçun bir kamu sorumluluğunun etkinliği kapsamında işlenmesi halinde, ilgili idareye yapılan şikayet Cumhuriyet Başsavcılığına da gönderilebilir. Mevzuat, yetkili makamları listelemektedir, ancak yanlış makama da başvurulabileceğini ve onlara gönderilen başvurunun yanlış yere gönderilmeyeceğini kabul etmek çok önemlidir.

Polise nasıl şikayette bulunabilirim?

Bunu yetkililere sözlü veya yazılı olarak yapabilirsiniz.

Şikayet türü nasıl görünmelidir?

Şikayetin geçerliliği yazılı olmasıyla belirlenir. Şikâyetin el yazısıyla yazılmış olması şart değildir, ancak şikâyetçinin el yazısıyla atılmış imzasını içermelidir. Şikâyet bir kurum veya yetkili kuruluş adına yapılıyorsa, sertifikalı bir kişinin imzasını içermelidir. Kovuşturma aşamasında suçun varlığı düşünülüyorsa, şikayetin olmaması yargılamayı durdurmayacaktır. Mağdurun şikayeti açıkça reddetmesi dışında işlemler devam edecektir.

Örnek bir şikayet neleri içermelidir?

“Ben şikayetçiyim”, “Ben davacıyım”, “Ben ceza talep ediyorum” gibi ifadelerin yer alması çok önemlidir. Kamu görevlilerine yönelik bir şikayet durumunda, basit ve özet suçlamalardan uzak durmak çok önemlidir. Alternatif olarak, olayın ciddiyeti, ayrıntıları ve doğası ile birlikte ayrıntıları sunmak en iyisidir.

Model şikayeti kapsamında neler hariç tutuluyor?

“Kişi başka bir şehre giderse şikâyette bulunamam ama gitmezse şikâyette bulunurum” demek kabul edilemez. Bu durum tartışmalıdır. Yargıtay bir sonraki iddiayı kabul etmiştir: “Eğer kişi bana tazminat öderse, şikayette bulunamam, ancak ödemezse şikayette bulunurum.” Bunu şikayet durumunun başarısı olarak kabul etti. Suçun şüpheye yer bırakmayacak şekilde teyit edilebildiği durumlarda, faili tespit etmek ve belirlemek gerekli değildir. Bu durumda, şikayetçinin mağdurun kimliğini veya adresini gösterememesi hayati önem taşımamaktadır. Önemli olan suçun gerçekleşmiş olması ve bunun teyit edilmiş olmasıdır.

Ne kadar çabuk şikayet başvurusunda bulunabilirim?

Şikayette bulunmasına izin verilen kişi, kendisine yapılan bildirimden itibaren altı ay içinde şikayette bulunmazsa, bu suçun soruşturulması ve kovuşturulması yapılamaz. Bu dönem hak düşürücü süre olarak bilinir. Altı aylık süre, eylemin veya failin fark edildiği andan itibaren işlemeye başlar. Kendi kusurunuz olmaksızın altı aylık süreyi geçirmiş olmanız halinde, eski hale getirme talebinde bulunabilirsiniz.

Şikayetler için bir zaman aşımı süreniz var mı?

Altı aylık süre suç işlendiğinde başlamaz. Alternatif olarak, suçun ve failin tanınmasıyla başlar. Vakalar için zamanaşımı süresi, suçun işlendiği andan itibaren işlemeye başlar. Bu durumda, şikayetin süresi zamanaşımı süresini aşamaz. Zamanaşımı süresi, şikayet boyunca daha yüksek bir kısıtlama olarak kullanılır.

Dolandırıcılık ihbar edilebilir bir suçtur.

Bir dolandırıcılık suçunun soruşturulması veya kovuşturulması için genellikle herhangi bir şikayete gerek yoktur. Kovuşturma ve yargılama, yalnızca suçun mevzuatın gerektirdiği şekilde bir borç toplamak amacıyla işlenmesi halinde başlatılabilir. Tahsildarlar, borçlarını tahsil edebilmek ve adaleti sağlamak için gerçekten bunu yapmak zorunda olduklarını hissedebilirler. İnsanlar alacaklarını tahsil etmek için çok çaba sarf ediyor ve çok zaman harcıyor. Alacakların toplanması için dolandırıcılık kovuşturması bir şikayete konu olmalıdır.

Sigara içen uyuşturucu bağımlılarını rapor edersek ne olur?

İlaç ve uyarıcı maddelerin alınması veya kullanılması için şikayet gerekmez. Uyuşturucu kullanma suçuna ilişkin şikayet için herhangi bir zaman kısıtlaması gerekmez. Bir suç, zaman aşımı süresi boyunca herhangi bir zamanda soruşturulabilir veya kovuşturulabilir. İlaç kullanan bir kişi hakkında şikayette bulunursanız, bu bir şikayet değil, bir keşiftir. Şikâyetinizi daha sonraki bir tarihte geri çekemezsiniz. Soruşturma ve kovuşturma resen yapılır.

Eleştiri Yargıtay Seçkileri

“Polis memuru tarafından alınan mağdur ifadesinde, sanığın olay tarihinde saat 11:00 civarında pencereye gelen yakın arkadaşı olduğu iddia edilmiştir. Sanığın cep telefonunda kontör olmadığını söylediği, uzun süre istedikten sonra cep telefonunu verdiği, telefonunu alıp gittiği ve tekrar getirdiği belirtilmiştir. İster bir binada ister eklentisinde işlenmiş olsun, Türk Ceza Kanunu’nun 142/1b maddesinde belirtilen hırsızlık suçunu oluşturur. Türk Ceza Kanunu’nun 147ve191/3. maddelerine aykırı olarak şikayet yokluğu nedeniyle işten çıkarma kararı verilemeyeceği gözetilmeden,sanık dinlenmeden ve savunması alınmadan yazılı şekilde şikayet yokluğu nedeniyle işten çıkarma kararı verilmesi;… Bozmayı gerektirmiştir…” Yargıtay Altıncı Ceza Dairesi 2021/4414E. 2021/20100K.

5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 73/5. maddesinde, kovuşturulması şikayete bağlı suçlarda sanığın çekilmesinin diğer sanıklar ve mağdur üzerinde de etkili olabileceği belirtilmiştir.5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 150/1. maddesi aracılığıyla aynı Kanun’un 86/2. maddesinde düzenlenen kasten yaralama suçu hakkında daha fazla bilgi edinebilirsinizi̇şte5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nda, kovuşturulması şikayete bağlı suçlarda sanığın çekilmesinin diğer sanıklar ve mağdur üzerinde de etkili olabileceğ i belirtilmektedir.Mağdurun şikayetçi olmadığı belirtilmiştir. 223/8 sayılı Ceza İnfaz Kanunu uyarınca ayrıca sanıklar …, … ve …’dan şikayetin geri alınmasına razı olup olmadıklarının sorulmasına ve sonucuna göre sanıkların hukuki durumlarının değerlendirilmesine karar verilmiştir. Mevzuat değişikliği talebinde bulunulup bulunulmayacağı hususunda Adalet Bakanlığına sunulmak üzere dosyanın Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığına gönderilmesine 22/12/2021 tarihinde oybirliğiyle karar verildi. (Yargıtay Altıncı Ceza Dairesi 2021/24184 Ok. 2021/20208 E.